среда, 28 января 2009 г.

თეკლე

თეკლე,,–ღვთის დიდება".მისივე ვარიანტია თეკლა(ერეკლე მეფის უნცროსი ქალიშვილს ხუმრობით,,თეკლა ბიწს"ეძახდნენ.ამ სახელის პირველ ნაწილს შეადგენს თეოს–,,ღმერტი".რომელიც შედის აგრეთვე მრაველ სხვა საკუთარ სახელში(იხმარება თეოდორე).მეორე ნაწილია კლეოს–,,დიდება".რომელსაც შეიცავს აგრეთვე ევროპაში გავრცელებული ქალის სახელი,კლეოპატრა,,მამას დიდება".
ერეკლე მეფის უსაყვარლესი ასული იყო ბატონიშვილი.მეფე ერეკლეს,რათქმაუნდა,ყველა შვილი უყვარდა,მაგრამ თურმე გამორჩეულად თეკლე.
თეკლე ბატონიშვილი ბავშობასი თავის დებისაგან ვაჟური იერით გამოირჩეოდა.მისი სახელი დებზე მეტად შემოინახა ისტორიამ.თეკლე–ბიჭი,ერეკლეს ასული ჩვენს განტაზია ბოვშობიდანვე ახასიათებდა.
მეფე ერეკლეს ხუმრობით ბეწედასხმული ფირმანიც კი გადაუცია ასულისათვის,დღეიდან ბიჭად იწოდებიო.
დიდი მშობლიური სიყვარული და ადამიანური სითბო იგრძნობა პატარა,5წლის თეკლასადმი გაზავნილ ბარათში.,,თეკუნავ ჩემო–შენი სიბრძნით სავსე წიგნი მომივიდა,შენ ხო იცი რა გონიერი ქალიც ხარ,მაგრამ უცხო ოსტატებით და მდივნობით იყო შენი გარჯილობა.უფრო რომ არაბულ ხელს გემსგავსებინა,მეტის სიღრმისგან ვერ ამოვიკითხეთ და ვერც არა შევიტყეთ.შენთვის ახლა პირის კოცნა მომეხსენებია,სამაგიეროდ დედაშენი გაკოცებს.ექვსი კარგი ბროწეული გამოგიგზავნე,,ჩემი შინაგანი გულის ნათელო თეკლავ",–ასე წერს ერეკე თავის ასულს მეორე წერილში–ამ ბარათებიდან ნათლად ჩანს,როგორი სასუთი და სანიმუშო მამა ყოფილა ერეკლე მეფე.მეფე,რომელიც ბრძოლის ველზე თავზარს სცემდა მტერს,საოცრად კეთილი,ბავშურად მიამიტი ჩანს შვილებთან ურთიერთობაში.
როგორც გითხარით,ვაჯურად ზრდიდა თეკლეს ვაუების პატრონი მეფე:რაში იყო საქმე?
ერეკლეს სურვილი იყო:ბევრი ვაჟი ჰყოლოდა,საქართველოს,ვაჟი–მებრძოლი.იქნება თეკლეს ვაჟად დაბადებას სურდა.თეკო ბატონიოშვილი მშვენივრად იფერებადაბ ,,ვაჟობა",თერმე მშვენიერი ცხენოსანი ყოფილა,ისრის სროლა კარგად იცოდა.ის კი არადა,ერეკლე მეფეს თეკლე ომებშის თან ხლებია.
თავის სათნო ასულში ერეკლე უთუოდ ვაჟკაცურ სულსაც ხედავდა.
ერეკლე მეფეს სინანულით ისიც კი უთქვამს,თეკლე რომ ვაჟად დაბადებულიყო,საქართველოს ბედი სხავაგვარად წარიმართებოდაო...ამ სიტყვებით ბერძენმა მეფემ ქალიშვილს ვაჟებთან შედარებით უპირატესობა მიანიჭა.
სამწუხაროდ,მწირი ბიოგრაფიული ცნობები მოგვეპოვება,თეკლე ბატონიშვილის ცხოვრების შემდეგ წლებზე.ერთი კი საფიქრალია,უთუოდ კარგი აღზრდა და განათლება მიაღებინეს მას მაშობლებმა–ერეკი,მეორემ და დარეჯან დედოფალმა.
თეკლე ბატონიშვილი კარგი მწიგნობარი ყოფილა,თანაც ზრდილი და თავდაჭერილი.იგი ყლელა იმ კარგი თვისებით იყო დაჯილდოვებული,რაც მას თანამედროვე ქართველ ასეულებს ამკობდათ.იგი ყმაწვილი ქალობაში,თავის დების მსგავსად თურმე ლექსებსაც წერდა.თეკლე ბატონიშვილს სამი ლექსი შემორჩა შთამომავლობას.
ბავშვობის წლებს შერჩა თეკო–ბიჭის სახელი.შემდეგში იგი შეცვალასათნო,ჭკვიანმა,განათლებულმა,ერისა და ქვეყნის მოყვარულმა ასულმა.სამეფო კარი ოჯახისა და დედობისათვის ამზადებდა თეკლეს.უთუოდ ქალიშვილის ღირსეულ გათხოვებაზე ფიკრობდა მეფე ერეკლე.
თავზარდამცემი იყო თკლასათვის მამის გარდაცვალება.მეფისა,რომელიც მარტო ოჯახს კი არა,სრულიად საქართველოს დააკლდა.
ერეკლე მეფის გარდაცვალებამ დააგვიანა თეკლა ბატონიშვიის ჯვრისწერა.მეფის ასულმა ორი წელიწადი იგლოვა მამა.შემდეგ კი ვახტანგ ორბელიანზე იქორწინა.ძმამ,სამეფო ტახტის მომლოდინე გიორგიმ დალოცა ჯვრის დასაწერად მიმავალი თეკლა,მაგრამ უთუოდ ძალიან სევდიანი იყო ეს ჯვრისწერა.თეთრ საქორწილო კაბაში გამოწყობილ დედპფალს მამის ხატება არ სცილდებოდა.თან მოძღვრავდა:აბა შენ იცი,კარგი მეუღლე და დედა იყავი,კარგი ვაჟკაცები გაუზარდე საქართველოსო.
თითქოს განგებამ შეისმინა მამის სურვილი.სამი ვაჟკაცი შეეძინა თეკლე ბაგრატიონს.ალექსანდრე(მწერალი),დიმიტრი და ვახტანგი(ცნობილი პოეტი)

понедельник, 26 января 2009 г.

ალექსანდრე

სახელი ,,ალექსანდრე"ბერძნული ენიდან წარმოიშვა და გავრცელდა მთელ მსოფლიოში.და ითარგმნება,,მცველი ვაჟკაცი".,,მამაცი მცველი".აქედან წარმომდგარია გვარები:ალექსიშვილი,ალექსიძე,საალერსო ფორმებია:ალე,ლექსო,ალეკო.ზოგჯერ გხვდება აქედანვე ნაწარმოები ქალის სახელი-ალექსანდრე.ყურძენ ,,ალექსანდროულისაგან"მზადდბა მსოფლიოში განთქმული ღვინო,,ხვანჩკარა".
არსებობს აგრეთვე ,,ალექსანდრეს მსხალი"ქართული წითელყურძნიანი საღვინე ვაზის ჯიში ალექსანდროული გავრცელებულია ამბროლაურისა და ცაგერი რაიონში.ყურძნისგან აყენებენ მაღალი ღირსების ბუნებრივად ნახევრად ტკბილ წითელ ღვენოს,,ხვანჩკარას",რომელსაც მთელს მსოფლიოში სახელი განთქმული.
არსებობს სუფრის მშრალი ღვინო,,ალექსანდროული"რომელსაც აყენებენ მუჯურეთულისა და ალექსანდოული და ვაზის ჯიშის ყურძნისაგან.
არსებობს აგრეთვე ,,ალექსანდრეს მსხალი''.ალექსანდრე ერქვა ბევრ გამოჩენილ პიროვნებას,როგორც საქართველოში ასევე საზღვარგარეთაც.
ალექსანდრე დიდი მაკედონიის მეფე 336 წლიდან.ძველი სამყაროს ერთ-ერთი უდიდესი მხედართმთავარი და სახელმწიფო მოღვაწე.მაკედონიის მეფის ფილიპე მეორისა და ეპირის მეფის ასულის ოლიმპიადას ძე.13წლიდან არისტოტელეს მოწაფე.მან მთელი სიცოცხლე ომებში გაატარა.
დაიმორჩილა მცირე აზია,გაანადგურა სპარსელთა მრავალრიცხოვანი არმია,აიღო ტვიროსი,ხელთ იგდო ბერძნულ-ფინიკიური ნავსადგურები და ხმელთაშუა ზღვაზე გაბატონდა.მისმა არმიამ უბრძოლველად დაიკავა ეგვიფტე.ამ ონის ტაძრის ქურუმმა ალექსანდრე ამონის ძედ ე.ი. ეგვიფტის ფარაონად გამოაცხადა.ალექსანდრე პატივისცემით ეკიდებოდა დამორჩილებული ხალხების ადად-წესებს და სარწმუნოებებს.თავისი ბატონობის განსამტკიცებლად იგი დაპყრობილ ტერიტორიებზე აარსებდა გამაგრებულ ქალაქებს-ალექსანდრიებს.დააარსა დაახლოებით 70 ასეთი ქალაქი.ალექსანდრემ შექმნა ვეებერთელა სახელმწიფო,რომელიც გაშლილი იყო ინდიდან დუნაიმდე.მისი პიროვნება ძლიერ შთაბეჭდილებას ახდენდა როგორც თანამედროვეებზე,ისე შემდგომ თაობებზე.მის შესახებ შეიქმნა მრავალი ლეგენდა.
ძვ.წ.IV საუკუნეში ალექსანდრე მაკედონელის სახელით მოჭრილი ოქროს მონეტა ასრულებდა საერთაშორისო ფულის ერთეულის როლს.ალექსანდრე მაკედონელის სტატური გავრცელებული იყო საქართველოშიც.აღმოჩენილია სოფელ ჭიორაში,რიყეში,ბაბუშერაში,ვანში,მცხეთასა და სვანეთში.
ალექსანდრე (ალიშა) ბიჭიას ძე,ქართველი საბჭოთა სპორტსმენი,მთამსვლელობის ორგენიზატორი და საქართველოს ალპორი კლუბის ერთ-ერთი დამაარსებელი.მისი ხელმძღვანელობით მოეწყო საეტაპო მნიშვნელობის პირველი საბჭოთა ასვლები თეთნოლდზე.(1930),უშბაზე(1934),პამირის უსახელო მწვერვალზე(1936).ხელმძმღვანელობდა კავკასიონის მთავარი ქედის ტრავერს(1940),პირველ ზამთრის ასვლას უშბაზე(1943) და სხვა.ჯაფარიძემ პირველმა შეისწავლა ხვამლის,ტვიშის,ორხვისა და ორპირის გამოქვაბულები,კაცხის სვეტი.იყო საქართველოს ალპური კლუბის თავჯდომარე.მისის სახელი მიენიჭა ალპურ კლუბს.
ელინისტური ეპოქის უდიდესი წიგნსაცავი დაარსდა ძვ.წ.III-ს.დამდეგს ქალაქ ალექსანდრიაში,ალქსანდრიის მუსეიონთან.
ძც.წ.III-ს.შუა ხანებში ალექსანდრიის ბიბლიოთეკაში 500 ათასი გრაგნილი ინახებოდა ,ხოლო ძვ.წ I-ს.-700 ათასი.მათ შორის იყო ესქილეს,სოფოკლეს,ევრიპიდეს და სხვათა ხელნაწერები.
ალექსანდრიის ნაწილი დაიწვა ძვ.წ.47 ალექსანდრიის ომის დროს.ანტონიუსპისმა ბიბლიოთეკის ფონდი შეავსო პერგამონის ბიბლიოთეკის კოლექციიდან.263 ალექსანდრიის მუსეიონის აოხსების დროს ალექსანდრიის ბიბლიოთეკა მეორედ დაიწვა.გადარჩენილი ბიბლიოთეკის ნაწილი ალექსანდრიელმა მეცნიერებმა გადაიტანეს სერაპიონის ტაზარში,მაგრამ ისისც გაანადგურეს ჯერ ქრისტიანმა ფანატიკლოსებმა(391),ხოლო შემდეგ საბოლოოდ მოსპეს არაბმა მუსლიმანებმა.
ანტიკური სამყაროს ერთ-ერთი მთავარი სამეცნიერო და კულტურული ცენტრი დაარსა ალექსანდრიაში.ძვ.წ.IIIს,ა.მ. სათავეში ედგა მეფის მიერ დანიშნული უმაღლესი რანგის ქურუმი.აქ იწვევდნენ იმდროინდელი მსოფლიოს გამოჩენილ მეცნიერებს,ფილოსოფოსებსა და მწერლებს.
ა.მ განვითარების მაღალ დონეს მიაღწია მათემატიკამ,ისტორიამ,ბუნებისმეტყველებამ,გეოგრაფიამ,მედიცინამ,ფილოლოგიამ და გრამატიკამ.ა.მ-ში მოღვაწეობდა ცნობილი ფილოსოფოსი და ფიზიკოსი სტატონი(ძვ.წ.IIIს.)
ა.მ.-ში მათემატიკას ასწავლიდა ძველი მსოფლიოს უდიდესი მეცნიერი ევკლიდე(ძვ.წ.III-ს).რამდენიმე წელს აქ მუშაობდა არქიმედეც.ცნობილი მეცნიერებსი ჰერონისა და დიონისე ალექსანდრიელის სახელთან არის დაკავშირებული მეტად მნიშვნელოვანი გამოგონებები გამოყენებით მექანიკისა და საერთოდ,ტექნიკურ დარგში.ა.მ-ში მოღვაწეობდა ელინისტური სამყაროს გამოჩენილი გეოგრაფი,ასტრონომი,მათემატიკოსი და ფილოლოგი ერატოსთენე კირენელი(ძვ.წ 275-208),რომელმაც შექმნა ფიზიკა-მათემატიკის,გეოგრაფიის საფუძვლები და პირველმა იხმარა ტერმინი გეოგრაფია.ა.მ-ში თვალსაჩIნო განვითარებას მიაზწია მედიცინამ:აღმოსავლეღში(ბაბილონსა და ეგვიპტეში)საუკუნეთა მანძილზე დაგროვილი ცოდნა და გამოცდილება ნაყოფიერად დაუკავშირდა გერმანულ სამეგიცინო თეორიას და პრაქტიკას.ა.მ-ის უდიდესი საგანძური იყო ბიბლიოთეკა.ალექსანდრიის ომის დროს მუს-მა დაკარდა მნიშვნელობა
ალექსანდრა ბიჭიას ასული,ქართველი საბჭოთა სპორცმენი,პირველი საბჭოთა ალპინისტი ქალი,ალპინიზმის ერთ-ერთი დამაარსებელი(1936).
მონაწილეობა მიიღო საეტაპო მნიშვნელობის პირველ საბჭოთა ალპინისტურ ასვლებში:მყინვარწვერზე(1923),თეთნულდზე(1930),უშბაზე(1934).მონაწილე იყო ცენტრალური კავკასიონის დიდი ტრავერსიასა(1940);
1948 წელს აღმოაჩინა და შეისწავლა ბეთლემის გამოქვაბული.მისი სახელი მიენიჭება მწვერვალს ჭაუხების მასივში.
მწვერვალი ცენტრალური კავკასიონის გვერდითს ქედზე,ფინტრარგინის ქედის განშტოების ადგილას,მყინვარ დისუს მარცხენა ტოტის სათავესთან.სიმაღლე 4700მ.კლდოვან-ყინულოვანია.1945წ დაერქვა ქართველი მთამსვლელის ალექსანდრე ჯაფარიძის სახელი.
არქიპელაგი ჩრდილოეთ ამერიკის დასავლეთ სანაპიროსთან,ალასკას შტატის ტერიტორიის ნაწილი.მოიცავს 1100 კუნძულსა და კლდეს.საერთო ფართობი 36.8 ათ.კმ კვადრატი.რელიეფი მთაგორიანია.კუნძულები შემოსილია წიწვიანი ტყეებით.აღმოაჩინა ბერინგისა და ჩირიკოვის ექსპედიციამ.
სოფელი ხაშურის რაიონში.მდინარე მტკვრის მარჯვენა მხარეზე,თრიალეთის ქედის ჩრდილოეთ კალთაზე.ზ.დ.1190მ.
მინერალი,BeAUI2O4,ქრიზობეროლის სახესხვაობაა.მზის სინათლეზე ალექსანდრიტი ზურმუხტივით,მომწვანოა,ხელოვნურ განათებაზე-მოიისფერო წითელი,განეკუთვნებაპირველი კლასის ძვირფას ქვებს.საბადოებია:ბრაზილია,(მინას-ჟერაისის შტატი),ცეილონზე,მალაგასის რესპუბლიკაში და სამხრეთ აფრიკაში.
სინთეზურ ალექსანდრიტს უწოდებენ ხელოვნურად მიღებული კორუნდის ღია მწვანე ფერის სახესხვაობას.მინერალს,,ალექსანდრიტი"უწოდა ო.ნორდენ შელდმა რუსეთის იმპერატორის ალექსანდრე II-ის პატივსაცემად.
ლიტერატურაში ზოგჯერ ამ სახელით მოიხსენიებენ ძვ.წ. IV-სს.კულტურას,რომლის ცენტრი ეგვიფტის ალექსანდრია იყო.ალქსანდრიულ კულტურას მნიშვნელოვანი ადგილი ეჭირა ელინისტურ კულტურაში.
თორმეტმარცვლიანი სილაბური ლექსი.მისი ტაეპი შუაზე გაყოფილი ცეზურით.სახელწოდება მიიღო საფრანგეთში ალექსანდრე მაკედონელზე დაწერილი პოემისაგან(XIIს.)
სოფელი აფხაზეთში,გულრიბშის რაიონში,მდინარე კელასურის მარცხენა ნაპირზე. ზ.დ380მ.შავი ზღვიდან 10კმ.
ბიზანტიური ოქროს ვმონეტა,მოჭრილი იმპერატორ ალექსიI კომნენოსის მიერ XIს-ში.

воскресенье, 25 января 2009 г.

გადავწყიტეთ,ჯგუფის წევრების სახელები ყველა შეგვესწავლა და მოგვეძიებინა ინფორმაცია,ამიტომ თანმიმდევრობით შემოგთავაზებთ მათ სახელებს.
გიორგი (ბერძნული) "მხვნელ–მთესველი" "მიწათმოქმედი".მთელ მსოფლიოში გავრცელებული სახელია.
საქართველოში განსაკუთრებით მოწონებით სარგებლობს სხელი,გიორგი.ამ სახელის გავრცელებას ძველად ხელს უწყობდა ის გარემოება,რომ საქართველოში გიორგი მიჩნეული იყო ყველაზე დიდ წმინდანად,მისი დღეობა(გიორგობა)წელიწადში რამდენჯერმე იმართებოდა,წმინდა გიორგის სახელზე აგებული იყო მრავალი ეკლესია.გიორგი ერქვა საქართველოს თორმეტ მეფეს სულ სხვადასხვა ეპოქაში.გარდა ამისა,ცნობილია დიდი მწერალი გიორგი მერჩული(X–ს),მწერალი და საზოგადო მოღვაწე,გოირგი მთაწმინდელი(XI),სახელგანთქმული სარდალი გიორგი სააკძე(XVII),მწერალი გიორგი წერეთელი,საქართველოს სასახელო პოეტი გიორგი ლეონიძე და მრავალი სხვა.ამ სახელის ფართოდ გავრცელებას მოწმობს აგრეთვე ქართული გვარები:გიორგაძე,გიორგიძე,გორგაძე,გორგიძე,გოგაძე,გოგიძე,გოგია,გოგიავა,გოგავა,გოგიაშვილი,გოგიტაძე,გოგატაძე,გოგიტაშვილი,გოგატაშვილი,გოგიჩაიშვილი და სხვანი.გოგი,გოგია,გოგიტა,გოგიჩა გიორგის კნინობითი ფორმებია,მისივე შემოკლებაა ქართულში დამოუკიდებელ სახელად ხმარებული გიო.
ქრისტიანულ სამყაროში არ მოიძებნებაწმინდანი,მოწამე იქნება იგი თუ ეკლესიის გამოჩენილი მოთვაწე,რომელიც თავისი პოპულარობით წმინდა გიორგის შეედრებოდეს.წმინდა გიორგის,ანუ გიორგი კაბადოკიელის პოპულარობა უსაზღვროა:იგი პოპულარულია არა მარტო მართმადიდებლურ ქრისტიანულ ეკლესიაში,არამედ ქრისტიანული ეკლესიის ყველა მიმართულებაში:კათოლიკურში,პროტესტანტულში,სომხურ–გრიგორიანულში,მონოფიზიტურში და ა.შ. უფრო მეტიც:წმინდა გიორგის სიკვდილი და აღდგომა იხსენიება,როგორც მისი კულტის შემსწავლელი მეცნიერები ამბობენ,მაჰმადიანთა წმინდა წიგნის,ყურანის,კომენტარებშიც.არის სხვა თქმულებებიც გიორგის შესახებ მუსულმანურ წყაროებში,რომლებიც იქ ალბად სირიულიდან შევიდა.ეკლესიის არცერთ მოღვაწეზე არ შექმნილა ისეთი დიდი ლიტერატურა,როგორიც წმინდა გიორგის შესახებ შეიქმნა.უამრავია მისი წამების ლიტერატურულად დამუშავებული თხზულება ქრისტიანი ხალხების ყველა ენაზე,უპირველეს ყოვლისა,ბიზანტიაში ბერძნულ ენაზე რამდენიმე განსხვავებული ვარიანტი,შექმნილია სხვადასხვა დროს და სხვადასხვა ენაზე თარგმნილი.
წმინდა გიორგის შესახებ ლიტერატურა არ ამიწურება ოფიციალური საეკლესიო პროზის სახით შექმნილი თხსულებებით.ძალზედ გავრცელებულია მის სახელზე დაწერილი საეკლესიო საგალობლები,რომელთა რიცხვი მარტო ბერძნულ ენაზე ცამეტია.ასევე დიდია ეკლესიის მამების მიერ მისდამი მიძღვნილი ჰომილიების,ანუ შესხმა–ქადაგებების რიცხვი,რომლებიც წმ.გიორგის ხსენების დღეს,23 აპრილს წარმოითქმოდა ქრისტიანული სამყაროს ყველა ხალხის ეკლესიების კათედრებიდან.არც კანონიკური ქრისტიანული ლიტერატურით ამოიწურება გიორგისადმი მიძღვნილ თხზულებათა რიცხვი.ქრისტიანი ხალხების ყველა ენაზე შექმნილია ხალხური ლექსები,პოემები,ლეგენდები და ა.შ. ცნობილია რამდენიმე ფრანგული პოემა(გამოცემულია ერთი,ცარნკეს მიერ)რომლებიც ფრანგულადვე არსებულ პროზაულ თხსულებებს ეყრდნობა;შემონახულია გერმანული სიმღერა რომელიც ემყარება ზეპირ თქმულებებს და ჩაწერილია X–ს;არსებობს XI–ის თხზულებად მიჩნეული ინგლისური პოემა(გამოცემული მარტვიკის მიერ)ასევე ძველი ინგლისური რითმიანი პოემა(გამოც. გეილინის მიერ)XIII–ს.შეიქმნა უზარმაზარი პოემა გერმანულ ენაზე რომელიც 6000–ს სტროფს შეიცავს(ავტორი რეინ–ბომ ფონ დორნი,გამოცეს გაგენმა და ბიუშუინგმა)და სხვა მრავალი.
განსაკუთრებით პოპულარულია წმინდა გიორგი საქართველოში,ამ მხრივ მას ალბათ ვერცერთი ქრისტიანული ქვეყანა ვერ შეედრება არც სამება ღმერთის,არც იესო ქრისტეს და არცერთი წმინდანის სახელზე არ არის აგებული იმგენი ტაძარი საქართველოში,რამდენიც წმინდა გიორის სახელზე.არცთუ ძალზე გადაჭარბებულია ჩვენი გამოჩენილი გეოგრაფ–ისტორიკოსის,ვახუშტი ბატონიშვილის სიტყვები,რომ,,არ არიან ბორცუნი და მაღალნი გორაკნი,რომელსა ზედა არ იყოს შენნი ეკლესიანი წმინდისა გიორგისაო''.ვახუშტის ამ სიტყვების ფონზე აღარ გაგვიკვირდება ხალხში გავრცელებული მტკიცება,რომ საქართველოში წმ.გიორგის სახელზე 365 ტაძარია აშენებული წლის დღეების შესაბამისადო.ფაქტია,როგორც ამას ჩვენი გამოჩენილი ისტორიკოსი ი.ჯავახიშვილი ამბობს,რომ,,თითქმის ყველა უმთავრესი ეკლესიები და დღეობები საქართველოში წმინდა გიორგის სახელობაზეა''.
საქართველოს ყველა კუთხე მოფენილია წმინდა გიორგის სახელზე აგებული ეკლესიებით,სადაც ყოველწლიურად ტარდებოდა მისი ხსენების დღეს,23 აპრილს და სხვა დღეებშიც საეკლესიო და სახალხო დღესასწაულები:ხევსურეთში ხახმატის ჯვარი,გუდანის ჯვარი და სანების ჯვარი–ყველა წმინდა გიორგის სალოცავებათ ითვლება.აღმოსავლეთ საქართველოში განთკმული ხატი კახეთისა–თეთრი გიორგი სოფ. აწყურსა და ალავერდშიც მისი სახელობისაა,ფშავში–ლაშარის ჯვარი,მთიულეთში ლომისის ჯვარი და სხვა.საერთოდ,ქართულ სახალხო–რელიგიურ დღესასწაულთა უმრავლესობა წმ.გიორგის სახელს უკავშირდება:გერისთობა,გიორგისჯვარობა,უსანეთობა,არბოობა,თეთრი–გიორგობა და საყოველთაოდ გავრცელებული–გიორგობა.მართალია,წმინდა გიორგის საეკლესიო მართმადიდებლური კულტისაგან სერიოზელად სხვაობს ხალხურ თქმულებებში წარმოჩინებული გიორგის სახე,მაგრამ ეს ფაქტიც საქარველოში წმინდანის კულტის უსაზღვრო თაყვანისცემის შედეგია.
თქმულებებში წმ.გიორგი ღმერთადაა სახელდებული.ხევსურეთის და ფშავის ხევისბერები ლოცვის დროს წმინდა გირგის ღმერთად იხსენიებენ:,,ღმერთო,იხინჭოს წმინდა გიორგივ'',სვანებიც გიორგის ღმერთის მსგავსად თაყვანს სცემენ და ღმერთზე ძლიერადაც მიაჩნიათ.საქართველოს ზოგიერთ კუთხეში წმინდა გიორგი უმაღლეს ღვთაებათ იყო მიჩნეული.

пятница, 23 января 2009 г.

ამ სურათმა გამოსვლისთანავე პრესისა და კრიტიკის  დიდი გამოხმაურება გამოიწვია და,მიუხედავად რიგი ნაკლისა,დადებითი შეფასება დაიმსახურა.განსაკუთრებით აღინიშნა ტიპაჟის სწორი შერჩევა და მსახიობთა ბუნებრივი,გულწრფელი თამაში.ძალზე მიმზიდველი იყო თ.ციციშვილი  ნესტან–დარეჯანის როლში,თუმცა შესაფერი ეპიზოდების უქონლობამ ხელი შეუშალა ნესტანის ხასიათის გამოკვეთას.

      წლების მნძილზე თ.ციციცშვილმა მრავალი საინტერესო და დასამახსოვრებელი სახე შექმნა.1951 წლიდან იგი მარჯანიშვილის თეტრში მიიწვიეს სამუშაოდ.თ.ციციშვილს არ მიუტოვებია კინოხელოვნება და ნაყოფიერად უთავსებდა მას სასცენო მოღვაწეობას.

          გამოჩენილ მსახიობს არა მარტო ,,ქართულ ფილმში'' იწვევენ მონაწილეობის მისაღებად,არამედ ჩვენი რესპუბლიკის გარეთაც.გადაღებულია,აგრეთვე,სატელევიზიო ფილმებშიც.

           პოეტმა ვახტანგ გორგანელმა,როგორც მაყურებელმა,ასე გამოხატა თავისი თაყვანისცემა თამარ ციციშვილის მიმართ:

                                          ,,მართალია,ითვლი წელთა ისრებს,

                                             ვიცი,ჟამი ზოგჯერ დარდსაც მოგფენს,

                                             მაგრამ ჩემთვის დარიკო ხარ ისევ,

                                             რომ უხმოდი ბრძოლისათვის სოფელს...''

        ტიციან ტაბიძის პოეზიას ლეგენდასვით შემორჩა თამუნია წერეთელის საოცარი სილამაზის ანარეკლი.XXს დასაწყისის თბილისი თითქოს ამ ქალაქს სწორუპოვარი მშვენიერებით სუნთქავდა,თითქოს ძველი საქართველოს ტაძრის ფრესკა გადმოსულიყო  კედლიდან და მნახველიც მონოსხული ჩერდებოდა.იგი სიცოცხლეშივე იქცა ლეგენდად.იყო არაერთი პოეტისა და მწერლის შთაგონება,მაგრამ მის სილამაზეს ხელთუქმნელი ძეგლი მაინც ტიციანმა აუგო.

          თამუნია წერეთელი აკაკი წერეთლის მეგობრის ბეჟან წერეთლის უნცროსი ქალიშვილია რომელსაც ცუდი დრო წამოეწია.ახლობლებიდან ზოგი დაუხვრიტეს და ზოგი საზღვარგარეთ გაიქცა.იგი დედასთან–ნიცა ბაგრატიონ–დავითაშვილთან ერთად მარტო შემორჩა ავი დროის მდინარეებს,დედა–შვილს შიმშილით სიკვდილი ელოდა,რომ არა ერთი შემთხვევა.ცნობილმა მეწარმემ ქებაძემ რუსთაველის პროსპეკტზე მინერალური წყლების მაღაზია გახსნა და იქ მოლარედ თამუნია წერეთელი მიიწვია.მოხდა სასწაული,მაღაზიის გახსნის მეორე დღესვე მთელ თბილისს მოეფინა ახალი ამბავი.

            1925 წ. ზაფხულში ამ მაღაზიაში ტიციან ტაბიძე შევა თავის მეგობრებთან ერთად და თამუნია იქცევა მისი პოეზიის მუზად.

          თამუნიას იმ დროს ყველა ეტრფოდა,მაგრამ ტიციანი მისი პირველი მეხოტბე იყო.იგი თბილისის ქუჩების ეშხსა და სილამაზეს წარმოადგენდა.თამუნია საკუთარ შედევრებს უძღვნიან:გიორგი ლეონიძე,კონსტანტინე გამსახურდია,გრიგოლ რობაქიძე და სხვა.გამსახურდია თავის ,,დიონისეს ღიმილს''მიართმევს თამუნიას და ზედ წააწერს:,,ძველი საქართველოს ცოცხალ ფრესკას თამარ წერეთელს''.

           თამუნია გათხოვდა და ცოლად გაჰყვა იურისტ ნიკოლოზ კახიძეს.შეეძინათ ქალიშვილი და 15 დღის შემდეგ სიცოცხლის შენარჩუნების მიზნით ფეხი მოჰკვეთეს.ეს განსაკუთრებით განიცადა ტიციამ ტაბიძეს და თავისი აფორიაქებული სულის სტრიქონებად გადმოიღვარა.მან მთელი ციკლი შექმნა ლექსებისა,რომელიც თამუნის მიუძღვნა,შემდეგ იყო ყავარბზე და ყრდნობილი ქალის უმძიმესი ცხოვრება.მეუღლის დაპატიმრებები და გადასახლებები.პატარა გოგონასთან ერთად პატიმართა ბანაკებში გატარებული დღეები.მან თავისი ცხოვრების უდიდესი დრო სარეცელზე მიჯაწვულმა გაატარა და ნაწამები 1968 წელს გარდაიცვალა.ასე დასრულდა თამუნია წერეთელის ცხოვრება.დასრულდა ეპოქა,რომელსაც აცისკროვნებდა პოეტური მადლით მირონცხებული ქართველი  ბანოვანი–თამუნია წერეტელი,ვინც ქართველ მწერლებს შემოქმედების უმშვენიერესი წუთები განაცდევინა.

        თამარ გვერწითელი არის ქართველი მომღერალი,მზიურელი,რომელიც მოღვაწეობას აგრძელებს რუსეთში.

   თ–თავაზიანი 

    ა–ალერსიანი

    მ–მომხიბვლელი

    ა–ამაყი

    რ–რომანტიული

     ი–ინტერესიანი

среда, 21 января 2009 г.

ჩემი სახელი

საკუთარია სახელი,რომელიც ჰქვია ერთ რომელიმე საგანს.იგი არსებითი სახელის ჯგუფია და მოიცავს ადამიანის სახელს ,გვარს და ფსევდონიმებს.ადამიანის სახელებსა და გვარების შემსწავლელ მეცნიერებებს ანთროპოლოგია ჰქვია და ენათმეცნიერების ერთ-ერთი დარგია.თითოეულ სახელს თავისი წარმოშობის ისტორია აქვს.მაგრამ უფრო მეტად პიროვნება განაპირობებს სახელის ავკარგიანობას.კარგი სახელი სამკაულივით ამშვენებს ადამიანს.
,,ირმის ნახტომის” მიერ გამოცხადებულ კონკურსში სწორედ ამის გარკვევის გამო მივიღეთ მონაწილეობა.გვინდოდა,რაც შეიძელება მეტი გაგვეგო ჩევენი სახელის შესახებ,მოგვეძებნა ის პიროვნებები რომლებმაც თავისი ცხოვრებით ნათელი კვალი დატოვეს.
ჩემი სახელია თამარი,რომელიც მშობლებმა ბებიის პატივსაცემად დამარქვეს,ამიტომ ამას ჩემთვის დიდი მნიშვნელობა აქვს.დიდი სურვილი მქონდა ჩემი სახელის შესახებ ინფორმაციები მომეძიებინა და გამეგო მისი ისტორია.აღმოვაჩინე,რომ თამარი ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული სახელია საქართველოში.საუკუნეთა მანძილზე ამ სახელით ცნობილ ისტორიულ პირთაგან განსაკუთრებით აღსანიშნავია თამარ მეფე(1184-1213).ეს პირველი ქართველი მეფე-ქალი ეკლესიამ წმინდანად შერაცხა და მისი სახელიც ქართლის მეშვეობით შევიდა საეკლესიო კალენდარში.წარმოშობით თამარს უკავშირებენ სემიტურ ენებს,კერძოდ ებრაულს,სადაც იგი ,,ფინიკის პალმას” ნიშნავს.მოფერებითი ფორმებია:თამრო,თამრიკო,თამუნა,თამუნია,თაკო.თამარ-ისგან არის ნაწარმოები გვარები:თამარაძე,თამარაშვილი,თამარაული.გეოგრაფიული სახელები:თამარისი,თამარაშენი და სხვა.თამარისი არის ასევე ყვავილის სახელი.ერთ-ერთი გამოჩენილი ქართველი ქალი სახელად თამარი არის თამარ აბაკელია,ქართველი მოქანდაკე,მხატვარი და დამსახურებული მუშაკი(1942).დაიბადა ხონში,დაამთავრა თბილისის სამხატვრო აკადემია.მას ეკუთვნის თბილისის რამოდენიმე შენობის სკულპტურული ფრიზი,ვაჯა-ფშაველას ნაწარმოებების ილუსტრაციები (1947).გააფორმა რამოდენიმე სპეკტაკლი.
მეფე თამარის სახელს უკავშირდება რამოდენიმე გეოგრაფიული ადგილის სახელი.მაგალითად წრომი.ამ სოფელში დიდი ხანი წყალი არ მოდიოდა.თამარი და მისი ძმა დანიძლავდნენ თუ რომელი უფრო სწრაფად მოიყვანდა წყალს.დაიწყეს მუშაობა.თამარის ძმამ დიდ ტილოზე დახატა წყარო ისე რომ,ქმნიდა შთაბეჭდილებას ვითომ მოდიოდა,და ისეთ ადგილზე დადგა რომ,ყველას დაენახა თითქოს წყალი უკვე მოდის სოფლისაკენ,თამარმა კი სინამდვილეში დაიწყო არხის მშენებლობა,ამავე დროს,თამარი ტაძარს აგებდა.ერთ მშვენიერ დღეს,როდესაც ხარაჩოზე იყო ასული,ტაძრის დასამთავრებლად,მან დაინახა რომ,წყალი უკვე მოდიოდა,ძალიან შეწუხდა და მიაწყევლა,შენაც გაგჩენია წყრომა და ამის შემდეგ ამ სოფელს წყრომი დაერქვა მერე შეიცვალა მისი სახელი და ხაშურის ერთ-ერთ რაიონს დაერქვა წრომი.
გადმოცემით,ხაშურში მდებარე პატარა გორა გადმოცემის თანახმად არაბუნებრივია.
ერთ-ერთი ბრძოლა თამარს მოუგია.გამარჯვებული მებრძოლები დღევანდელ გორათის მახლობლად მდგომ თამართან მიდიოდნენ და გამარჯვებას ულოცავდნენ.თურმე ამ დღეს ძალიან ნაწვიმი ყოფილა და ფეხსაცმელზე ადებული ტალახისაგან დიდი გორა დადგა,რომელსაც გორათი დაერქვა.
გადმოცემის თანახმად,ხაშურის ერთ-ერთ უბანს რომელსაც ჭალა ეწოდება,თურმე თამარის ცხენების საძოვარი ყოფილა.
საქართველოში და მის ფარგლებს გარეთ არის უამრავი გზა,ხიდი და წყარო რომელსაც თამარისად მოიხსენებენ,ერთ-ერთი მათგანია თამარის წყარო,რომელიც ფერეიდანშია.მას ფერეიდნელი ქართველები დიდი მოწიწებით უთვლიან და დიდი სიყვარულით მოიხსენიებენ.
არის ერთ-ერთი მითი თამარის სამოთხის შესახებ.ერთ დროს თამარ დედოფალს ტახტი იალბუზის მთაზე ედგა.მის სამეფოში მარადიული ზაფხული იყო,ზამთარი არ იცოდა,არც თოვლი მოდიოდა,არც მთაზე,არც ბარად.თამარის სამეფოში არც სნეულობა იყო,არც სიბერე,არც სიკვდილი.ასე იმის გამო იყო,რომ,თამარს თავისი სახლის ერთ ოთახში დროჟამისა და ზამთარ-შემოდგომის გამჩენი ფრინველი ჰყავდა დატყვევებული.ერთხელ თამარმა მოისურვა ბარში ჩასულიყო თავის სამეფოს მოსახილველად.სახლის მცვლელად თავისი მსახური დატოვა,მას ჩააბარა ყველა ოთახის გასაღები და დაარიგა:ყველა ოთახის გაღება შეგიძლია,ოღონდ მეთორმეტე ოთახის კარი არ გააღოო.დატოვა თუ არა დედოფალმა სასახლე,ცნობისმოყვარე მსახურმა,სწორედ აკრძალული ოთახის კარი გააღო.ღია კარიდან დატყვევებული ფრინველი გამოფრინდა და ცაში გაუჩინარდა.ცა მოიღრუბლა,ქარიშხალი ატყდა,მოვიდა ქარბუქი,თოვლმა დაფარა მთა და სასახლე.მსახური მიხვდა თუ რატო აუკრძალა დედოფალმა მეთორმეტე ოთახის გაღება,მაგრამ გვიანიღა იყო სინანული.ბარად ჩამავალმა თამარმა,იგრძნო ამინდის შეცვლა,ახედა მთას,მთა მარადიული თოვლით დაფარულიყო.თამარმა ვეღარ შეძლო მთაზე ასვლა და ბარში დარჩა.ამიერიდან დაიწყო თავისი დინება დრომ:ზაფხულს შემოდგომა მოსდევს,შემოდგომას ძამთარი,ზამთარს-ზაფხული და ასე დაუსრულებლად ბრუნავს წელიწადი,ერთმანეთს ენაცვლებიან წელიწადის დრონი.
ქრისტიანული ეკლესია 14 მაისს აღნიშნავს თამარობას რომელიც ყველა ქართველისთვის ღირსშესანიშნავი დღეა.
თამარის სახელს ბევრი ცნობილი ქართველი ქალი ატარებს.მაგალითად საქართველოს სახალხო არტისტი თამარ ციციშვილი.რომელსაც არ უფიქრია კინომსახიობობაზე.ახალგაზრდა მეცნიერმუშაკი,ხელოვნებთმცოდნე,თბილისის პედაგოგიური კვლევითი ინსტიტუტის ლექტორი,დილიდან საღამომდე საქართველოს ისტორიის მუზეუმში სიგელ-გუჯრებსა თუ პალიმფსესტებს ჩაჰკირკიდებდა,მაგრამ ეკრანის მიმზიდველმა ძალამ თავის ძირითად პროფესიაზე ხელი ააღებინა და ხალხის საყვარელ მსახიობად იქცა.
ეს მოხდა 1936 წელს,როცა რეჟისორმა სიკო დოლიძემ იგი ფილმ ,,დარიკოში” მთვარ როლზე მიიწვია.კინოსურათს არაჩვეულებრივი წარმატება ხვდა წილად.მაყურებელი აღაფრთოვანა შესანიშნავი გარეგნული მონაცემებისა და იშვიათი მომხიბვლელობის მქონე დებიუტანტმა,რომელიც უნაკლო შესრულებით ღირსეულ პარტნიორობას უწევდა თეატრისა და კინოს ცნობილ ოსტატებს-ნ.ჩხეიძეს,ს.ზაქარიაძეს,შ.ღამბაშიძეს,ს.ჟორჟოლიანსა და სხვებს.
თ.ციციშვილმა შეძლო შეექმნა სრულყოფილი სახე სამართლიანობისათვის მებძოლი ქართველი რევოლუციონერი ქალისა და,ამავე დროს,სიმართლით გამოეხატა თავისი გმირის ღრმა ადამიანური გრძნობები,სოფლელი ქალიშვილის უბრალოება და სულიერი სიფაქიზე.
ამავე წელს თამარ ციციშვილმა მონწილეობა მიიღო კ.მიქაბერიძის მოკლემეტრაჟიან ექსპერიმენტულ ფილმ ,,ქაჯეტში”,რომელიც რეჟისორული ოსტატობისა და გადაღების ტექნიკის მხრივ ქართული კინემატოგრაფიისთვის სრულიად ახალ მოვლენას წარმოადგენდა.

понедельник, 29 декабря 2008 г.

chemisakheli

ჯგუფის წევრები:

ხაშურის მე-7 სკოლის მე-9 კლასის მოსწავლეები

  1. თამარ ბერაია
  2. დათო ბერაია
  3. თეონა ახალკაცი
  4. თეონა გელაშვილი
  5. გიორრგი გრიგალაშვილი
  6. მარიამ ნოზაძე
  7. ნინო დვალაშვილი

ჯგუფის ხელმძღვანელი ხაშურის მე-7 სკოლის

ქართული ენის მასწავლებელი ნინო ხონელიძე

ისტ მენეჯერი ციური ინასარიძე

პროექტზე მუშაობის პერიოდი 29.12.2008წ.--29.01.2009 წ.